Artur Krawczyk

Ostatnie dwa lata pokazały dobitnie, że szkoła i środowisko edukacyjne, jakie znamy z poprzednich lat, odchodzi do lamusa. Doświadczenie kryzysu, jaki wywołała pandemia, uświadamia nam wszystkim, że otaczający nas świat, dziś pełen jest zjawisk, które trudno przewidzieć i które tym samym istotnie wpływają na to, jak żyjemy, pracujemy i wreszcie, jak postrzegamy siebie w świecie zmiany, określanym dotychczas jako świat „VUCA”.

Świat VUCA i jego następca czyli BANI:

• Volatility (zmienność)
• Uncertainty (niepewność)
• Complexity (złożoność)
• Ambiguity (niejednoznaczność)

Rozglądamy się wokół siebie i doświadczamy zmian: klimatu, gospodarczych, społecznych. Niosą one wiele nowych dylematów, pytań, między innymi o sposoby mierzenia się z nimi. Wspomniana już wyżej pandemia COVID-19 spowodowała, że wzrósł poziom niepewności całego społeczeństwa i jednocześnie uświadomiła nam wszystkim, jak bardzo niestabilne i łatwe do „zburzenia” jest otoczenie, w którym dotychczas funkcjonowaliśmy.

Przed pandemią żyliśmy w przekonaniu że „cały świat do nas należy”, że to my ludzie, wymyślając co rusz nowe technologie, odkrywając kolejne wynalazki, mamy pełną kontrolę i wpływ na to, kiedy i co się wydarzy. Tymczasem, w ciągu kilku miesięcy okazało się, że ze świata VUCA, zostaliśmy przeniesieni do świata dużo bardziej kruchego i niespokojnego, który amerykański pisarz futurysta Jamais Cascio określa jako świat BANI czyli:

• Brittle (kruchy)
• Anxious (niespokojny)
• Non-linear (nieliniowy)
• Incpreceptible (niezrozumiały)

Zmieniająca się rola edukacji

Zmiany w otaczającej nas rzeczywistości wzmacniają potrzebę innego myślenia o roli edukacji, jako ważnego doświadczenia przygotowującego młodych ludzi, nie tylko do sprawnego funkcjonowania w dorosłym życiu, ale przede wszystkim do kreowania nowej, lepszej rzeczywistości. W dzisiejszym myśleniu o roli edukacji mówi się o jej coraz większym wpływie na wyższą jakość życia. Warto podkreślić, że szkoła, jest dziś jednym z wielu miejsc, gdzie możemy się uczyć. Ważnym, jako że daje nam wszystkim również możliwość rozwoju społecznego, może wzmacniać poczucie przynależności i podmiotowość oraz sprawczość młodego człowieka. Tym bardziej szkoła dziś powinna być bliżej realnego życia i potrzeb, jakie pojawiają się coraz częściej po stronie naszych uczniów.

Zmieniająca się rola nauczyciela

Jako nauczyciele w ciągu ostatnich 2-3 lat wykonaliśmy ogromną pracę, która istotnie wpływa na to, jak dziś myślimy o swojej roli, jak pracujemy i jak postrzegamy środowisko edukacyjne, którego jesteśmy częścią. Rozwinęliśmy szereg ważnych kompetencji, nabyliśmy też zupełnie nowe umiejętności, zaczynając od współpracy poprzez poruszanie się w środowisku cyfrowym po odporność. To wszystko dowodzi, że my już jesteśmy w procesie zmiany i potrafimy szybko adaptować się do nowych, nawet zaskakujących warunków.

Pytanie, które wydaje się aktualne na dziś, dotyczy kosztów tej transformacji. Mamy wybór. Możemy się opierać i działać w warunkach krytycznych, odreagowując trudne sytuacje lub skorzystać ze wsparcia innych osób, środowisk a także projektów takich, jak np. inicjatywy „Projektujemy przyszłość – edukacja”, w ramach której przygotowujemy praktyczne materiały, pomocne w codziennej pracy.