Autor: Jan Wróbel

Kształtowanie kompetencji czytania ze zrozumieniem (i z chęcią…)? Korzystania z Internetu? Dostrzegania manipulacji i przeinaczeń? Zestawiania informacji zawartych w różnych źródłach? Tych i innych ważnych umiejętności można uczyć wedle zasady „każdy sobie rzepkę skrobie”. Można jednak skuteczniej i nieraz w ciekawszy, a wcale nie trudniejszy sposób, uczyć ich wspólnie.

Wymowny jest tu przykład z mapami. „Preambuła” do podstawy programowej dla szkoły podstawowej podkreśla wagę korzystania z informacji zawartych w mapach i planach. Przedmiotowe podstawy programowe często również mocno podnoszą walor tej umiejętności. Wniosek? Skoro budowanie kompetencji swobodnego korzystania z różnorakich map jest ważne dla ucznia szkoły (a nie tylko dla ucznia danego przedmiotu), to uczeń może otrzymać u progu V klasy zeszyt ćwiczeń „Mapa. Biologia, historia, geografia”. Wiele z tych map będzie zawierać wiadomości potrzebne w nauce odpowiednich zagadnień z geografii i historii albo historii i biologii. Niektóre mapy mogą być „wieloprzedmiotowe”, inne mogą być skierowane akurat na jakąś wąską dziedzinę. Typowe zadanie z lekcji geografii np. rozumienie i stosowanie skali, może być jednak osadzone w zadaniu, które dotyczy rozprzestrzeniania się gatunków inwazyjnych albo budowy państwa przez Mieszka I!

Nie chodzi o przelewanie ze szklanki do szklanki tej samej zawartości ani o jakiś drobiazg redakcyjny.  Sam fakt, że uczeń, poszukując informacji „na histę” dostrzega, że ta sama mapa dostarcza mu potrzebnych informacji na lekcję geografii, unaocznia, że szkoła uczy potrzebnej, bo powszechnie stosowanej umiejętności. Nauczyciele kolejnych przedmiotów nie muszą już powtarzać, że „Wiedza jest jedna” – ona „jest jedna”, w jednym zeszycie, którego zawartość, notabene, automatycznie znana jest wszystkim uczącym w klasie piątej, bez specjalnych posiedzeń zespołów przedmiotowych, bez dodatkowej pracy.

Nietrudno znaleźć w szkołach przykłady współpracy nauczycielek różnych przedmiotów. Gdybyśmy jednak chcieli, aby stała się niekwestionowaną oczywistością (a chcemy), to system szkolny musi ją ułatwiać. Trzeba tak budować ramy szkolnego działania, aby „ważne” nie znaczyło… owszem, ważne, nawet bardzo, ale dopiero jak „zrealizujemy materiał” Kształtowanie kompetencji to jest właśnie realizacja materiału.