Edukacja kulturowa w szkołach to nie fanaberia – to przestrzeń, która wspiera kompetencje społeczne, buduje wrażliwość i daje uczniom dostęp do języka ekspresji, którego często nie znajdują w codziennym nauczaniu. O tym, jaką rolę odgrywa kultura w edukacji i jak można włączyć do niej animatorów kultury, mówiła w podcaście „Liczymy się dla edukacji” Marta Natalia Przywara.

Edukacja kulturowa jako przestrzeń bezpieczeństwa

– Kultura daje narzędzia, by mówić o emocjach, świecie i sobie – podkreśla Przywara. W rozmowie zwraca uwagę na to, że edukacja kulturowa jest często jedyną przestrzenią, gdzie uczniowie mogą czuć się naprawdę wysłuchani i bezpieczni. W przeciwieństwie do ściśle ocenianych przedmiotów, zajęcia z animatorkami i animatorami kultury są często wolne od presji – pozwalają na eksperymentowanie, popełnianie błędów i pracę w swoim tempie.

Nauczyciel nie musi być sam

W wielu szkołach nauczyciele czują się przeciążeni – zbyt wiele zadań wychowawczych, zbyt mało czasu, zbyt wiele emocjonalnego ciężaru. – Tymczasem współpraca ze środowiskiem kultury może być ogromnym wsparciem – zauważa Przywara. W Polsce wciąż zbyt rzadko korzystamy z potencjału lokalnych instytucji kultury, domów kultury, organizacji pozarządowych i artystów. Tymczasem to właśnie oni mogą wnieść do szkoły świeże spojrzenie i przejąć część roli opiekuńczej, dając nauczycielom przestrzeń do skupienia się na dydaktyce.

Nie o sztukę tu chodzi

– Edukacja kulturowa to nie jest tylko teatr czy plastyka – mówi rozmówczyni. To przede wszystkim działanie z uczniami wokół ważnych tematów społecznych, lokalnych, emocjonalnych. Kultura staje się wtedy narzędziem do rozmowy o wartościach, demokracji, tożsamości, ale także sposobem na wspólne przeżywanie i budowanie relacji. Przywara podkreśla, że w projektach edukacyjno-kulturowych nie chodzi o to, by stworzyć „dzieło sztuki” – chodzi o proces, który otwiera uczniów na siebie i innych.

Czas na systemowe wsparcie

W rozmowie wielokrotnie pada postulat: szkoły nie mogą być pozostawione same sobie. Potrzebne są narzędzia systemowe – granty na współpracę ze środowiskiem kultury, szkolenia dla nauczycieli z wykorzystania metod animacyjnych, sieciowanie szkół i animatorów. – Nie chodzi o to, żeby nauczyciel stał się artystą – mówi Przywara. – Chodzi o to, by wiedział, gdzie zapukać, kiedy szuka wsparcia.

Kultura jako klucz do relacji

W czasach, gdy szkoły zmagają się z kryzysem relacji, brakiem zaufania i spadkiem motywacji uczniów, kultura może być tym, co znów uczyni szkołę miejscem spotkania. Spotkania ucznia z nauczycielem, ucznia z sobą samym i ucznia ze światem.